ارزیابی غلظت فلزات در بافتهای مختلف جرد ایرانی با استفاده از روش آماری تجزیه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

1 استادیار گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران

3 کارشناس ارشد بهداشت، ایمنی و محیط زیست، شرکت ملی صنایع مس ایران، طرح معادن مس تفت

4 پژوهشگر محیط زیست، مجتمع مس سرچشمه، امور تحقیق و توسعه

چکیده

فرایندهای صنعتی مختلف مقادیر بالایی از فلزات را تولید می‌کنند و از این طریق بر اکوسیستم‌های طبیعی،گیاهان و جانوران تأثیر می‌گذارند. در نتیجه تعیین مقادیر آن‌ها به دلیل اثر تجمعی که در بافت‌های مختلف جانوران دارند، امر بسیار مهمی تلقی می‌شود. جوندگان به دلیل جثه کوچکی که نسبت به پستانداران بزرگ جثه دارند دارای میزان متابولیسم بالاتری نسبت به آن‌ها هستند در نتیجه بیشتر در معرض آلاینده‌های محیطی قرار می‌گیرند. در این مطالعه سعی شده است که با روش آماری تجزیه به مؤلفه‌های اصلی که یک روش آماری چند متغیره است، غلظت فلزات آلومینیوم، مس، روی، آهن، سرب، کادمیم، کبالت، سدیم، منیزیم، پتاسیم، کلسیم، کروم، نیکل، استرانسیم در بافت‌های کبد، مو، قلب و استخوان ران جرد ایرانی بررسی شود. نمونه‌ها با استفاده از تله فنری در تابستان 1391 از محدوده معدن مس دره زرشک جمع آوری گردید. غلظت فلزات در بافت‌های مختلف با روش هضم مرطوبو با دستگاه ICP-OES اندازه‌گیری شد. غلظت فلزات کادمیم، کبالت وسرب در نمونه ها زیر حد تشخیص دستگاه بودند. سه مؤلفه‌ی اصلی از آزمون تجزیه به مؤلفه‌های اصلی استخراج شد که در مجموع حدود 88 درصد از واریانس کل را توضیح می‌دادند. فلزات کلسیم، سدیم، روی، منیزیم، پتاسیم و استرانسیم با مؤلفه اول، فلزات آهن، نیکل، کروم و آلومینیوم با مؤلفه دوم و فلز مس با مؤلفه سوم همبستگی بالایی را نشان دادند. تمامی فلزات قرار گرفته در مؤلفه اول به غیر از روی در بافت استخوان و فلزات قرار گرفته در مؤلفه دوم و سوم در بافت مو تجمع بیشتری داشتند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessmentof metal concentrations in different tissues of Persian jird by using statistical method of Principal Component Analysis (PCA)

نویسندگان [English]

  • A.H., Hamidian 1
  • M., Khazaee 2
  • A., Alizadeh Shaabani 1
  • S., Ashrafi 1
  • S.A.A., Mirjalili, 3
  • E., Esmaeelzadeh, 4
1 Assistant Professor, Department of Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran
2 M.Sc. Student of environmental science, Faculty of Natural Resources, University of Tehran;
3 M.Sc. HSE, Taft Copper Mine Project, National Iranian Copper Industries Company
4 Environmental Researcher, Research and Development, Sarcheshmeh Copper Complex
چکیده [English]

Different industrial activities produce large amount of metals and thereby affect natural ecosystems, plants and animals. Therefore determining the concentrations of metals due to cumulative effect of them in different tissues of animals are considered to be very important. Due to small size of rodents than largemammals they have higher metabolism than them therefore more exposeds to environmental pollutions. In this study by statistical methodof principal component analysis that is a multivariate statistical method, the concentration of aluminum, copper, zinc, iron, lead, cadmium, cobalt, sodium, magnesium, potassium, calcium, chromium, nickel, strontium in liver, hair, heart and femur of Persian jird were investigated.In summer of 2012, samples were collected by using snap trap in different parts of copper mine. Wet digestion method and ICP-OES instrument were applied for measurement of metal concentrations in different tissues. The concentration of Cd, Pb and Co were reported below the limit detection of instrument. Three principal factors were extracted from principal component analysis which explain about 88% of the total variance. Calcium, sodium, zinc, magnesium, potassium and strontium with the first factor, iron, nickel, chromium and aluminum with the second factor and copper with the third factor show high correlation. All of the metals expect zinc placed in the first factor accumulate more in femur tissue and metals placed in the second and third factors accumulate more in hair tissue.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Principal component analysis
  • Persian jird
  • Metal
  • Tissue
  • Darreh Zershk

مراجع

1. اردکانی، م. ر.، 1384. اکولوژی. چاپ ششم، انتشارات دانشگاه تهران. 340 ص.
2. خزاعی، منوچهر. (1392). تاثیر جنسیت بر تجمع فلزات مس و روی در بافت مو جرد ایرانی در منطقه‌ی دره زرشک، یزد، (ص 402-397 ). همایش ملی پژوهش های محیط زیست ایران، بهمن 1392.
3. گزارش ارزیابی اثرات توسعه معدن مس دره زرشک. 1390. شرکت امایش گران پویای محیط. 571 ص.
4. Acevedo-Figueroa, D., Jiménez, B. D., & Rodriguez-Sierra, C. J. (2006). Trace metals in sediments of two estuarine lagoons from Puerto Rico. Environmental pollution, 141(2), 336-342.
5. Adham, K. G., Al-Eisa, N. A., & Farhood, M. H. (2011). Risk assessment of heavy metal contamination in soil and wild Libyan jird Meriones libycus in Riyadh, Saudi Arabia. Journal of Environmental Biology, 32(6)244-255.
6. Beernaert, J., Scheirs, J., Leirs, H., Blust, R., & Verhagen, R. (2007). Non-destructive pollution exposure assessment by means of wood mice hair.Environmental pollution, 145(2), 443-451.
7. Bergeron, J. M. (1976). Elements mineraux du regime alimentaire du campagnol des champs, Microtus pennsylvanicus (Ord.). Canadian Journal of Zoology, 54(9), 1565-1570.
8. Burger, J., Gaines, K. F., & Gochfeld, M. (2001). Ethnic differences in risk from mercury among Savannah River fishermen. Risk Analysis, 21, 533-544.
9. Carral, E., Puente, X., Villares, R., & Carballeira, A. (1995). Background heavy metal levels in estuarine sediments and organisms in Galicia (northwest Spain) as determined by modal analysis. Science of the total environment, 172(2), 175-188.
10. Chatt, A., A Katz, S., & Townshend, A. (1989). Hair analysis: applications in the biomedical and environmental sciences: VCH, New York, 1988 (ISBN 0-89573-3102). 134 pp.
11. Cross, B. (1996). The Biology and Medicine of Rabbits and Rodents. The Canadian Veterinary Journal, 37(12), 759.
12. D’Angelo, D. D., Sakata, Y., Lorenz, J. N., Boivin, G. P., Walsh, R. A., Liggett, S. B., & Dorn, G. W. (1997). Transgenic Gαq overexpression induces cardiac contractile failure in mice. Proceedings of the National Academy of Sciences,94(15), 8121-8126.
13. Desrosiers, M., Gagnon, C., Masson, S., Martel, L., & Babut, M. P. (2008). Relationships among total recoverable and reactive metals and metalloid in St. Lawrence River sediment: Bioaccumulation by chironomids and implications for ecological risk assessment. Science of the total environment, 389(1), 101-114.
14. Filistowicz, A., Przysiecki, P., Nowicki, S., Filistowicz, A., & Durkalec, M. (2012). Contents of Copper, Chromium, Nickel, Lead, and Zinc in Hair and Skin of Farm Foxes. Polish Journal of Environmental Studies, 21(4).
15. Garcia, R., & Millan, E. (1998). Assessment of Cd, Pb and Zn contamination in roadside soils and grasses from Gipuzkoa (Spain). Chemosphere, 37(8), 1615-1625.
16. Gdula-Argasińska, J., Appleton, J., Sawicka-Kapusta, K., & Spence, B. (2004). Further investigation of the heavy metal content of the teeth of the bank vole as an exposure indicator of environmental pollution in Poland. Environmental Pollution, 131(1), 71-79.
17. Goyer, R. A. (1997). Toxic and essential metal interactions. Annual review of nutrition, 17(1), 37-50.
18. Hering, J. G., & Morel, F. M. (1988). Kinetics of trace metal complexation: role of alkaline-earth metals. Environmental science & technology, 22(12), 1469-1478.
19. Kramer, K., van Acker, S. A., Voss, H. P., Grimbergen, J. A., van der Vijgh, W. J., & Bast, A. (1993). Use of telemetry to record electrocardiogram and heart rate in freely moving mice. Journal of pharmacological and toxicological methods, 30(4), 209-215.
20. Naja, G. M., & Volesky, B. (2009). Toxicity and sources of Pb, Cd, Hg, Cr, As, and radionuclides in the environment. Heavy metals in the environment, 13-61.
21. Noguchi, T., Itai, T., Kawaguchi, M., Takahashi, S., & Tanabe, S. (2012). Applicability of human hair as a bioindicator for trace elements exposure.Interdisciplinary Studies on Environmental Chemistry, 6, 73-77.
22. Pearson, R. G. (1963). Hard and soft acids and bases. Journal of the American Chemical Society, 85(22), 3533-3539.
23. Quinn, G. P., & Keough, M. J. (2002). Experimental design and data analysis for biologists. Cambridge University Press.
24. Sinem Atgin, R., El-Agha, O., Zararsız, A., Kocataş, A., Parlak, H., & Tuncel, G. (2000). Investigation of the sediment pollution in Izmir Bay: trace elements.Spectrochimica Acta Part B: Atomic Spectroscopy, 55(7), 1151-1164.
25. Sheffield, S.R., Sawicka-Kapusta, K., Cohen, J.B &Rattner, B.A.(2001). Rodentia and lagomorpha. In: Shore, R.F., Rattner, B.A.(Eds.), EcotoxicologyofWild Mammals. John Wiley & Sons, Ltd,pp. 215-315.
26. Suckow, M. A., Danneman, P., & Brayton, C. (2001). The laboratory mouse. CRC Press Inc.
27. Taghipour, B., Moore, F., Mackizadeh, M. A., & Taghipour, S. (2013). Hydrothermal garnet in porphyry copper related scorn deposits, Ali-Abad, Yazd Province, Iran. International Journal of Science & Technology, 1, 11-22.
28. Tekin-Özan, S., & Kir, İ. (2008). Seasonal variations of heavy metals in some organs of carp (Cyprinus carpio L., 1758) from Beyşehir Lake (Turkey).Environmental monitoring and assessment, 138(1-3), 201-206.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 01 اسفند 1392
  • تاریخ بازنگری: 30 آبان 1394
  • تاریخ پذیرش: 01 دی 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار