مطالعه بافت‌شناسی و هیستوشیمی پیش‌معده و سنگدان در گنجشک خانگی (Passer domesticus)

شناسنامه علمی شماره

نویسندگان

1 گروه علوم پایه دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانش آموخته دانشکده دامپزشکی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با توجه به اهمیت و نقش گنجشک خانگی ( domesticusPasser) در انتقال بیماری های مختلف در محیط  زندگی انسان و حیوانات، بررسی کالبد شناسی و بافت شناسی دستگاه های مختلف این پرنده ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه 12 قطعه گنجشک خانگی سالم و بالغ از هر دو جنس از اطراف شهر مشهد تهیه و به روش متعارف (بیهوشی با استنشاق اتر) کشته و خون گیری از آن ها به عمل آمد. سپس از پیش معده، ایسموس و سنگدان نمونه های بافتی تهیه و رنگ آمیزی های هماتوکسیلین و ائوزین، ورهوف، ونگیسون، آلسین بلو، ماسون تریکروم و پاس انجام شد. بعد از تهیه تصاویر بافتی میکرومتری با لنز مدرج به دقت در تمام نمونه ها از لایه های مختلف بافتی صورت گرفت و میانگین و انحراف معیار داده ها به وسیله برنامه Excel اندازه گیری شد وخصوصیات هیستوشیمی ترشحات سطح مخاطات مطالعه گردید. نتایج نشان داد که از لحاظ تشریحی معده در گنجشک خانگی شبیه دیگر پرندگان دانه خوار از دو بخش پیش معده و سنگدان تشکیل شده است. در هر دو بخش معده، چین های مخاطی طولی با اپیتلیومی از نوع استوانه ای ساده مشاهده گردید. سطح مخاط در پیش معده توسط موکوسی اسیدی و در سنگدان توسط گلیکوپروتئین های خنثی پوشیده شده بود. پارین در هر دو بخش از نوع بافت همبند سست بوده و دارای غدد لوله ای می باشد. عضله مخاطی در پیش معده به صورت پراکنده و در سنگدان دیده نشد. لایه عضلانی در پیش معده و سنگدان از نوع صاف و در چند لایه قرار داشت. مطالعه میکرومتری نمونه ها نشان داد که در پیش معده گنجشک ضخامت مخاط و زیر مخاط تقریباً شش برابر لایه ماهیچه ای است در صورتی که در سنگدان بلعکس ضخامت لایه ماهیچه ای تقریباً شش برابرلایه مخاط و زیر مخاط می باشد.

عنوان مقاله [English]

Histological and histochemical study of the proventriculus and gizzard of the Passer domesticus

نویسندگان [English]

  • A.R Raji 1
  • M Asadi 2
1 Department of Basic Sciences, Faculty of Veterinary Medicine, Ferdowsi University of Mashhad
2 Department of Basic Sciences, Faculty of Veterinary Medicine, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

A histological and histochemical study of the stomach (proventriculus and gizzard) of the Passer domesticus was carried out, under light microscopy.In the present study, we prepared 12 adult Passer domesticus (both sex) captured in the country side of Mashhad, Iran. After euthanasia with ether inhalation, the digestive tract was exposed and fragments of the stomach (proventriculus and gizzard) were fixed in 10%formaline for 24 hours. After dehydration and treatment with xylene, the fragments were imbedded in paraffin wax. istological sections of 6 micrometers were stained by Hematoxyloin and Eosin, PAS, Vang Gieson, Masson trichrome, Verhof, Alcian blue method.The analysis of the histological section of stomach in Passer domesticus revealed that the wall of the stomach in constituted by the following layers: Tunica mucosa of proventriculus and of the gizzard present folds by simple columnar epithelium. We observed muscularis mucosa in proventriculus but did not observe it in gizzard. In the lamina propria of both regions, there are simple tubular glands. The tunica muscularis of proventriculus consists of inner longitudinal, intermediary circular and external longitudinal layers of smooth muscles. In the gizzard, it consists of an internal longitudinal and external circular layer. The cuticle is laid over the tunica mucosa of the gizzard was staining with Verhof and PAS.

 1- پوستی، ا. (1373) بافت شناسی مقایسه ای و هسیتوتکنیک، انتشارات دانشگاه تهران، 519 ص.##
2- دادرس، ح، منصوری، ه. (1375) پرندگان ساختار و فعالیت بدنی آنها، انتشارات دانشگاه تهران، صفحه 449.##
3- سینا، م. (1356) نقش گنجشک خانگی درانتقال بیماری نیوکاسل، پایان نامه، دانشگاه تهران.##
4- قاضی، ر،م. تجلی، غلامی، ص. (1380) آناتومی پرندگان اهلی، مرکز نشر دانشگاه شیراز، چاپ دوم، 347 ص. ##
5- Catroxo, M., Lima, M. and Cappellarco, C. (1977)  Histological aspects  of  the  stomach( proventriculus  and  gizzard) of  the  Red-capped  cardinal.  Rev.  chir.  Anat., Vol, 15, No.7, pp.1-9.##
6- Dellman, D.H. (1998) Textbook of veterinary histology. Fifth edition. Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia.##
7- Glevean, A.  and  Katchourian, E. (1969) Estudo histogico e histoquimico da moela de Gallus gallus domesticus.  Rev.  Fac.  Far.  Bioquim.  Univ.  Sao Paulo, Vol, 2, pp: 73- 84.##
8- Inforzato de Lima, M. A. and Sasso Wda, S. (1985) Histochemical  detection of glycoproteins in the gastric epithelia of Columba livia. Acta. Histochem. Vol, 75, No, 2, pp: 145-50.##
9- Jain, D.K. (1976) Histomorphology and proteolytic activing in  the gastric apparatus of frugivorous, carnivorous and omnivorous  species of birds. Acta Bid Acad sci Hung, Vol, 27, No, 2-3, pp: 135-45.##
10- Klem, J. R., Brancato, C.R., Catalano, J.F., and Huzmin, F.C. (1976) Gross morphology and general histology and omnivorous species of birds. Acta. Biol. Acsd. Sci. Hung. Vol, 27, pp: 135-45.##
11- Lee, G and Luna, HT (1968) Manual of histology staining methods. McGraw-Hill Book Company, New York.##
12- McClelland, J. (1990) A Colour Atlas of Avian Anatomy, Wolfe publishing Ltd, England.##
13- Silvia de Oliveira, S., Lima, M.A.C. (1998) Histological Aspects of the stomach of burrowing owl. Rev. Chil. Anat. Vol.16, pp: 7-9.##
14- William, J. B. and Lida, M. W. (1990) Color  Atlas  of  Veterinary  Histology,  Lea  &  Febiger,  London.##